Fałszowanie dokumentów to przestępstwo przeciwko wiarygodności pism oficjalnych. Może ono powodować m.in. nieprawidłowości funkcjonowania obrotu gospodarczego. Jest karane grzywną oraz ograniczeniem lub pozbawieniem wolności, a jego definicję i konsekwencje szczegółowo określa art. 270. Kodeksu karnego. Czym jest fałszowanie dokumentów i jak mu zapobiegać?
Czym jest fałszowanie dokumentów?
Fałszowanie dokumentów to przede wszystkim podrabianie bądź przerabianie oficjalnych pism w celu uznania je za autentyczne. Do tego przestępstwa zalicza się także wypełnianie blankietu opatrzonego cudzym podpisem oraz dystrybucję i używanie fałszywych dokumentów. Normy te w znaczeniu prawnym odnoszą się do każdego przedmiotu lub innego nośnika informacji, który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa. Z tego powodu dokumentami podlegającymi przepisom są m.in. pisma cywilnoprawne, celne, oświadczenia skarbowe, polecenia płatnicze, a także karty płatnicze.
Przerobienie a podrobienie dokumentu
Za przestępstwo fałszowania dokumentów uznaje się ich podrabianie oraz przerabianie. Podrobienie oficjalnego pisma polega na sporządzeniu fałszywego dokumentu na podstawie określonego, oryginalnego wzorca. To dokonanie kreacji pisma, poprzez którą przypomina on autentyk. Najpowszechniejszymi przykładami podrobienia dokumentu są odwzorowanie techniczne zaświadczenia lub naśladownictwo – np. poprzez sfałszowanie podpisu. Przerobienie dokumentu to zaś nałożenie zmian na oryginalne pismo. Mogą być to zmiany danych osobowych, treści, wykreślenie części teksu lub dodanie nowych sformułowań. Celem przerobienia dokumentu jest pozostawienie bądź nadanie treści autentyczności.
Kto może dopuścić się fałszowania dokumentów?
Fałszowania dokumentów może dopuścić się każdy pracownik firmy – zarówno członek personelu, jak i szef. Za przestępcę uznaje się nie tylko pracownika odpowiedzialnego za podrabianie bądź przerabianie pisma, ale również osobę trzecią, która może i nie dopuściła się falsyfikacji dokumentu, lecz umyślnie używała jego fałszywej wersji. Trzeba tutaj także zwrócić uwagę na pozornie nieszkodliwe zachowania, które okazują się przestępstwem. Podpisywanie dokumentów za kogoś jego podpisem (np. pracownik za koleżankę, syn za matkę) – nawet, jeśli dana osoba wyraziła na to zgodę – jest uznawane za przekroczenie prawa. Dzieje się tak niezależnie od tego, czy w wyniku zdarzenia wystąpiła jakakolwiek szkoda.
Jaka kara przewidziana jest za fałszowanie dokumentów?
Fałszowanie dokumentów bądź posługiwanie się falsyfikatami przede wszystkim wiążą się z dyscyplinarnym zwolnieniem z pracy. Ponadto, zgodnie z artykułem 270. Kodeksu karnego, fałszowanie oficjalnych pism podlega grzywnie oraz karze ograniczenia lub pozbawienia wolności na czas od 3 miesięcy do 5 lat. W przypadku spraw uznawanych za lżejsze (tzw. mniejszej wagi), środki represyjne obejmują wyżej wymienione kary w okresie do 2 lat. Co ważne – również przygotowania do popełnienia przestępstwa fałszowania dokumentów są przestępstwem według Kodeksu karnego. Próby fałszerstwa skutkują grzywną bądź pozbawieniem wolności do 2 lat.
Jak przeciwdziałać fałszowaniu dokumentów?
Aby przeciwdziałać fałszowaniu dokumentów firmy muszą stawiać na właściwą edukację pracowników. W przedsiębiorstwach powinny odbywać się regularne szkolenia z zakresu rozpoznawania fałszywek oraz świadomości odpowiedzialności karnej. Ponadto należy również zadbać o odpowiednie zabezpieczenie identyfikacji dokumentów – m.in. rozpoznanie w druku, optyczne, identyfikacja dokumentów tożsamości. Dla zachowania bezpieczeństwa w pracy powinno się przeprowadzać szczegółową i wieloetapową weryfikację dokumentów, tworzyć je od podstaw oraz dbać o właściwą ochronę danych osobowych. Warto również wymagać od pracowników i kontrahentów odręcznego podpisu na dokumentach, a nie elektronicznego.
Spotkałeś się z sytuacją fałszowania dokumentów w swojej firmie bądź jesteś ofiarą działań fałszerzy? Pomoc znajdziesz tutaj.
Zobacz również: Sporządzanie i opiniowanie umów