Działalność gospodarcza może nieść ze sobą wiele zagrożeń związanych z oszustwami prawnymi i praniem pieniędzy. Aby zachować transparentność działań oraz by ograniczyć potencjalne, negatywne konsekwencje związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem przez osoby sprawujące funkcje publiczne, powstała ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. mówiąca o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Działalność gospodarcza a sprawowanie funkcji publicznej
Według artykułu 4 ustawy, osoby sprawujące stanowiska publiczne mają zakaz:
- bycia członkiem zarządu, rad nadzorczych bądź komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego oraz spółdzielni (z wyjątkiem spółdzielni mieszkaniowych)
- bycia zatrudnionym oraz wykonywania innych zajęć w spółkach prawa handlowego, w których mogłoby dojść do nadużycia pełnionej funkcji (np. poprzez stronniczość lub interesowność)
- prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami
- zarządzania działalnością gospodarczą, bycia jej przedstawicielem bądź pełnomocnikiem
- bycia członkiem zarządów fundacji prowadzącymi działalność gospodarczą
- posiadania w spółkach prawa handlowego więcej niż 10% akcji oraz dysponowania udziałami przedstawiającymi więcej niż 10% kapitału zakładowego każdej z tych spółek.
Działalność gospodarcza – zwolnienie od zakazu jej prowadzenia
Powyższe zakazy obowiązują jedynie w trakcie pełnienia funkcji publicznych. Osoby zajmujące się za swojej kadencji wydawaniem decyzji w sprawach dotyczących indywidualnych przedsiębiorców, nie mogą u nich rozpocząć pracy przed upływem roku od zakończenia pełnionej funkcji publicznej. Istnieje jednak możliwość zwolnienia z tego zakazu. Aby ją uzyskać należy złożyć odpowiedni wniosek w okresie między zakończeniem sprawowania funkcji publicznej a przed rozpoczęciem pracy w przedsiębiorstwie. W dokumencie powinno znaleźć się przede wszystkim uzasadnienie swojej decyzji oraz wskazanie konkretnego pracodawcy.
Kogo obejmują restrykcje dotyczące pełnienia funkcji publicznych?
Konkretne stanowiska, do których odnoszą się restrykcje dotyczące pełnienia funkcji publicznych, wymienione są w artykule 2 pkt 1-11 omawianej ustawy. Są to m.in. członkowie korpusu służby cywilnej oraz pracownicy urzędów państwowych zajmujący stanowiska kierownicze lub równorzędne.
Restrykcje dotyczą takich stanowisk jak np.:
- prezydent miasta, burmistrz, wójt oraz ich zastępca
- pracownik agencji państwowych
- pracownik banków państwowych
- członek zarządu województwa i powiatu
- członek zarządu Narodowego Banku Polskiego
- przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego
- dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli
- prezes, członek kolegium, naczelnik wydziału oraz inspektor do spraw kontroli regionalnych izb obrachunkowych.
Sankcje prawne ustawy
Jeśli osoba pełniąca funkcję publiczną nie przestrzega zasad dotyczących zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, musi liczyć się z konsekwencjami w postaci:
- odwołania ze stanowiska
- odpowiedzialności dyscyplinarnej
- rozwiązaniu stosunków pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika
- wygaśnięciu mandatu (dotyczy prezydenta miasta, burmistrza oraz wójta).
Pamiętajmy, że zakaz prowadzenia działalności gospodarczej ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z nadużyciami pełnionej funkcji – w tym oszustwom prawnym i praniu pieniędzy. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, sprawdź tutaj.
Zobacz również: Ustawa AML – Anti Money Laundering